فصلنامه تخصصی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 5، شماره 4، زمستان 91 ، شماره پی در پی 18

بررسی و تحلیل انواع تشبیهات و استعارات در کلیات سلمان ساوجی

صفحه (0 - 0)
علی آزاد منش،عبدالرضا شریفی
تاریخ دریافت مقاله :
تاریخ پذیرش قطعی مقاله :

چکیده
خواجه سلمان ساوجی اوایل قرن هشتم در ساوه تولد یافت. از آخرین قصیده سرایان معروف پیش از صفوی محسوب میشود. شهرت وی مرهون غزلیات نغز اوست.این مقاله در پی این ضرورت، به دنبال پاسخگویی به این سئوالات است: وضعیت کمّی و کیفی تشبیهات و استعارات و انواع آن در کلیات سلمان چگونه است؟ به دنبال آن چگونه میتوان وزن و ارزش و منابع الهام و حوزههای مختلف بکارگیری تصویرهای خیال وی را تعیین و داوری کرد؟بعد از تشبیه، استعارۀ مصّرحه، استعارۀ مکنیّه از نوع تشخیص و استعارۀ مکنیّه از نوع غیر تشخیص، عناصِر خیال وی را تشکیل میدهند.تشبیهات و استعارات وی در مدح معشوق و ممدوح و توصیف زیبایی های طبیعت، وصف مجالس بزم و در قلمرو عام غزل و تغزل بکار رفتهاند. شاعر بیشتر به تشبیهات بلیغ و مُرسَل و مفرد و حسّی گرایش دارد. تشبیه تفصیلی در شعر وی وجود ندارد. در شعر سلمان تشبیهات مرکب بکار رفته و اغلب اجزای سازندۀ آنها حسّی به حسّی هستند. وجه شبهها در تشبیهات مرکب بیشتر اشتراک در شکل و رنگ، بعد از آن اشتراک در نتایج است. مهم ترین خلاقیت سبکی سلمان در هم تنیدن تشبیهات با تناسب مبتنی بر تلمیح میباشد که در این مقاله بصورت خاص بررسی شده.

کلمات کلیدی
سلمان ساوجی , کلیات , تشبیه اضافی , تشبیه غیر اضافی , استعارۀ مکنیّه , استعارۀ مصرّحه